Deze maand ben ik 20 jaar in Brandweerdienst, ben ik geslaagd voor de B-Mind Yellowbelt Ademcoach opleiding en begin ik aan de 8ste winter ‘koudetraining’; daar komen dan ineens ervaring, interesse en kennis mooi bij elkaar.
Je ademhaling reageert op ieder gedachte, emotie en spanning in je lichaam.
Ademhaling is onlosmakelijk verbonden met andere autonome lichaamsprocessen (hartslag, bloeddruk, hormoonhuishouding) en dus uiteindelijk ook met je mentale gesteldheid. Hier ligt de sleutel: met je eigen ademhaling oefen je invloed uit op hoe je je voelt en wat je fysiek kunt.
De winst voor Brandweermensen van een goede en bewuste ademhaling ligt op meerdere gebieden: zowel bij het gebruik van ademluchtapparatuur of duikapparatuur als persoonlijk beschermingsmiddel en bij de reguliere ademhaling bij de bestrijding van incidenten in stressvolle situaties, daar waar de Brandweer juist in relatieve rust moet kunnen handelen en beslissen.
Brandweermensen hebben in de initiële opleiding tot brandwacht allemaal geleerd hoe ze een ademluchttoestel en een ademluchtmasker moeten gebruiken. In een korte digitale theorieles wordt de gaswisseling behandeld en wordt summier en niet geheel juist een beetje achtergrond over de ademhaling gegeven. In de opleiding tot brandweerduiker is er gelukkig iets meer aandacht voor de invloed van de ademhaling op je lichaam en geest, alhoewel hier de focus vooral ligt op het voorkomen van de beruchte duikerziekten.
De praktische uitleg voor het gebruik van een ademluchttoestel en een ademluchtmasker is veelal een technische uitleg van de handelingen en werking, waarna de nieuwe brandwacht snel bekwaam wordt gemaakt in het gebruik en vooral in het vlot aan- en afkoppelen van een ademluchtmasker.
Cilinderafsluiter open, masker aankoppelen, automaat plaatsen en gaan……
Tijdens het repressieve werk ervaar je pas hoe het is om te ademen door een belemmerend ademluchtmasker en met een beetje pech maak je tijdens een traplooptest, in een realistische oefening of bij een daadwerkelijke inzet een keer kennis met een onvermijdelijke ademcrisis…..
Ademhalen is een autonoom lichaamsproces waar we niet over na hoeven te denken en waarvan veel mensen niet eens weten hoe het precies in zijn werk gaat, terwijl het toch het belangrijkste proces in ons lichaam is!
Best vreemd, dat ondanks de grote impact die onze ademhaling op ons functioneren heeft, er weinig aandacht aan wordt besteed tijdens de diverse brandweeropleidingen.
Een goede en bewuste ademhaling draagt positief bij aan de fysieke- en mentale vitaliteit en het algehele welzijn van de brandweermens. Het kennismaken met en het beoefenen van diverse eenvoudige ademhalingstechnieken en deze structureel toe passen bij het sporten, in brandweertrainingen, op rustmomenten en in mentale trainingen kan op diverse vlakken het nodige verschil maken.
De kern van een juiste ademhaling en het grote belang van ademhalingsoefeningen zit in de opbouw van CO2-tolerantie: de balans tussen de uitwisseling van zuurstof en koolzuurgas in je longen en lichaam is van groot belang. Blaas je teveel CO2 af en haal je alleen maar O2 binnen, dan is er minder tot geen overdracht van O2 naar de spieren en weefsels. Voor een efficiënte opname van O2 is juist CO2 nodig. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat door specifieke ademhalingsoefeningen en door het veelvuldig praktische gebruik van een ademhalingstoestel en masker, deze nodige CO2-tolerantie op te bouwen is.
Als we oefenen op ademhalingstechnieken en dit bewust gebruiken tijdens een inzet kunnen we tot wel 50% langer ademen uit dezelfde hoeveelheid beschikbare lucht in een ademluchtcilinder. Tijdens noodsituaties kan dit net het verschil maken. Een interessant aspect waar in het ‘Brandweerman in Nood’ programma de nodige aandacht voor is.
Brandweermensen, First-Responders, hulpverleners en andere medewerkers in ‘hoog-risico-beroepen’ ervaren in hun operationele optreden als geen ander, wat het is om te moeten beslissen of handelen onder druk en ervaren met regelmaat de effecten van acute, mentale en fysieke stress en vermoeidheid op hun brein, hun ‘staat van zijn’ en het ‘handelen’.
In een sub-optimale omgeving, mentaal vitaal en optimaal kunnen presteren en vanuit relatieve rust je cruciale werk kunnen doen is mede door de kracht van je eigen ademhaling positief te beïnvloeden.
Naast de relatieve rust in een stressvolle situatie draagt een juiste ademhaling bij aan het vergroten van de eigen veiligheid van de brandweermens.
Ademhaling is de ‘remote control’ van je brein en je lichaam: jij bedient zelf de knoppen. Met je ademhaling heb je zelf invloed op je fysieke en mentale gesteldheid.
Voordelen voor een Brandweermens van een betere en bewustere ademhaling:
- Rustiger hartslag, lagere bloeddruk en een hogere Hart Ritme Variabiliteit (HRV)
- Minder tunnelvisie, meer en betere focus
- Minder adrenaline en cortisol
- Betere ‘situational awareness’
- Betere communicatie
- Betere en bewustere besluitvorming
Bijkomende voordelen zijn:
- Zuiniger omgaan met ademlucht en vermindering van luchtverbruik door juist een efficiëntere zuurstofopname
- Omgaan met moeilijke momenten (ademcrisis en mentaal)
- Rustige ademhaling tijdens noodsituaties
- Sneller herstel en tot rust komen tijdens en na een inzet
Voordelen van ademhalingstraining gedurende een langere periode:
- Verbetering van de ademhalingsspieren
- CO2-tolerantie vergroten met de daarbij bijbehorende positieve adaptatie in het lichaam
- Verbetering van de slaapkwaliteit: diepere slaap, meer uitgerust
Slaap
Naast het belang van ademhaling is voor optimaal presteren de nachtrust ook van belang.
Slecht of onvoldoende slapen leidt tot onvoldoende herstel voor het lichaam en het hart; je hartslag is immers het laagst in rust en bij ontspanning.
Genoeg en goede slaap is super belangrijk. Onderzoek wijst uit dat iedereen 7 tot 8 uur slaap per etmaal nodig heeft. Uiteraard kan het voorkomen dat er wel eens een nacht minder wordt geslapen.
Maar een langere periode met minder dan 6 uur slaap per etmaal zal chronisch slaaptekort ontwikkelen. Chronisch slaaptekort maakt je vatbaarder voor allerlei ziektes zoals kanker, hart- en vaatziekten, diabetes en obesitas.
Slaapgebrek of slaaponthouding (bijvoorbeeld door een nachtelijke uitruk) wordt ook wel slaapdeprivatie genoemd. Dit uit zich in slaperigheid, sufheid en kan zelfs leiden tot stoornissen in mentale- en fysieke functies. Werknemers die nachtdiensten draaien zijn tweemaal zo vaak bij een verkeersongeval betrokken dan werknemers die overdag werken en ze lopen een aanzienlijk hoger risico om het slachtoffer te worden van een bedrijfsongeval. De grootste industriële rampen in de afgelopen eeuw vonden vooral ‘s nachts plaats, waarbij in de meeste gevallen het menselijk handelen of juist falen te wijten was aan een aanzienlijk slaaptekort.
Te weinig of slecht slapen verstoort je hormoonhuishouding: slaaptekort geeft een hongergevoel, waardoor je zin hebt aan eten.
Te weinig of slecht slapen belemmeren de aanmaak van groeihormonen die helpen om de spieren te herstellen en die vetten omzetten in brandstof voor het lichaam. De stofwisseling vertraagt en er worden minder koolhydraten opgeslagen.
Als je in je slaap langzaam en het liefst door je neus ademt (oefen met afplakken van de mond), begint je hartslag zich te synchroniseren met het ritme van je ademhaling en variëren je hartslagintervallen meer.
Een paar minuten per dag oefenen met een eenvoudige ademhalingsapp zoals ‘iBreathe’ kan je helpen om vertrouwd te raken met de rustgevende ademhaling.
Interesse in een workshop of programma op maat of eens vrijblijvend verder praten over dit boeiende onderwerp? Neem contact met me op.
Groet,
Maarten.